YEP'in lüksü var

Yeni Ekonomi Programı’na (YEP) göre büyüme 4 yılda 2019’da yüzde 2,3 ile 5 arasında olacak. Enflasyon tahmini ise bu yıl yüzde 20,9 gelecek yıl yüzde 15,9 2020’de 9,8 ve 2021’de yüzde 6 olarak yapıldı. Vergi gelirlerinin normal şartlarda bu iki rakamın toplamı olması gerekiyor.

Ancak enflasyon olsa da büyümenin düştüğü yıllarda Türkiye’de vergi gelirleri ağırlık olarak tüketimden alınan ÖTV ve KDV’den elde edildiği için vergi gelirleri büyümenin düştüğü dönemlerde tüketimdeki azalmaya paralel enflasyon artışının altında kalıyor. Buna rağmen vergi gelirlerinde artış YEP’te gelecek yıl yüzde 20, sondaki yıl yüzde 17 ve 2021’de ise yüzde 13 olarak öngörüldü. Rakamla 2019’da 129, 2020’de 134 ve 2021’de 118 milyar lira artacak. Toplamda 4 yıl sonra yılda 381 milyar lira daha fazla vergi toplanacak. Vergi gelirleri yıllık 644 milyardan 1 trilyon 26 milyon liraya ulaşacak. 

1-EVİNİ SATANA DAHA YÜKSEK VERGİ

Peki tüketim ile azalacak olan vergiler nasıl telefi edilecek. YEP’te harcamalarda tasarrufa gidilmesi üzerinde de ısrarla duruluyor. Ancak bu yazının konusu vergi gelirleri. Vergilerdeki artış getirecek 5 temel alan belirlenmiş durumda. Öncelikle artık vergi affı yapılmayacağının altının çizildiğini belirterek 5 maddenin neler getirdiğine göz atalım. 

Öncelikle vergide adaletin pekiştirilmesi için istisna muafiyet ve indirimlerin kademeli olarak kaldırılacağı belirtiliyor. Bunun anlamı özellikle gayrimenkul alım satımından alınan verginin farklılaştırılacak olması. Hala gayrimenkul alım satımında vergi 5 yıl sonra sıfırlanıyor. Bu düzenlemenin daha önceki çalışmalara göre kademeli olarak 10 ve 15 yıla çıkarılacağına dair çalışmalar daha önce yapılmıştı. Diğer yandan başta futbolcuların gelir vergisi olmak üzere bir çok meslek grubuna sağlanan düşük oranlı vergilemeden de vazgeçilecek olması muhtemel.

2-GAYRİMENKUL ENVARTERİ ÇIKARILACAK

İkinci düzenleme taşınmaz değerleme sistemi kurularak gayrimenkul envanteri çıkarılacak olması. Böylece tapu harçları ve emlak vergisi gerçek değeri üzerinden alınacak. Bu maddede özellikle gayrimenkulün değerinin düştüğü kriz yıllarında nasıl bir sisteme gidileceği sorun olarak duruyor. 

3-KENTSEL RANTLAR VERGİSİ

Diğer düzenleme kamuoyunda ‚kentsel rantlar‘ vergisi olarak bilinen imar planı revizyonları ile oluşan değer artışlarında kamuya pay alınması. Buna göre eğer bir alanda kamu tarafından yapılan bir düzenleme ile evin arsanın fiyatı artmış veya örneğin imar planı değişikliği ile aynı yere daha fazla inşaat yapıldığı zaman elde edilen kazançtan kamu da payını alacak.

4-SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ YENİDEN DÜZENLENECEK

Önemli bir plan da sosyal güvenlik sisteminin yeniden düzenlenecek olması. Buradan anlaşılan şu anda önemli açık veren SGK’da bir yandan giderlerin kısılacak diğer yandan gelirlerin artırılacak olmasını sağlayacak yeni bir düzenlemeye gidilecek olması. 

5-TRAŞ KÖPÜĞÜ ÇIKACAK ÇANTA GİRECEK

Son olarak lüks ve ithal yoğunluğu yüksek ürünler listesinin güncellenmesi ile vergi düzenlemesinin yapılacak olmasının açıklanması. Bu cümleden yüzde 6,7’den yüzde 20’ye kadar oranları bulunan Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) artırılacağı anlaşılıyor. ÖTV kapsamında otomobiller, benzin, alkol, sigara, beyaz eşya ve havyar gibi lüks ürünler bulunuyor. Yeniden düzenleme yapılacağı söylendiği için ya bu sepetin genişleyeceği veya buradaki ürünlerin ÖTV oranlarının artırılacağını söyleyebiliriz. Diğer yandan aslında lüks olmayan ancak lüks ürün gibi ÖTV uygulanan traş köpüğü, traş kremi gibi ürünlerin listeden çıkarılması beklenebilir.  

HARCAMA SAVUNMA VE SOSYAL GÜVENLİĞE

Harcama kısmında ise yatırım harcamalarının kısılacağı buna karşın transfer harcamalarının ise yaklaşık olarak vergi artışı kadar yükseleceği gözleniyor. 350 milyar liralık transfer harcaması artışı sosyal güvenlik sistemine yapılan ödemeler, savunma harcamaları ve devletin karşılık beklemeden yaptığı diğer yardım ve teşvikleri içeriyor. 

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ