Cari açık öncelikli sorun

Cari işlemler hesabı, mayısta 5 milyar 885 milyon dolar açık verdi.
12 aylık cari işlemler açığı 57 milyar 637 milyon dolara yükseldi.

Ekonomimizde hemen tüm olumsuzlukların kaynağı cari açığımızın büyüklüğüdür. Cari açığın büyüklüğü kadar finansmanı da önemlidir.

Çünkü cari açık sermaye hareketiyle finanse edilemezse, açığın finansmanı için döviz rezervleri kullanılır. Zorlukla biriktirdiğimiz döviz rezervi erir.

Cari açık, basit anlatımıyla, olağan döviz giderleri (ithalat gibi) ile olağan döviz gelirleri (ihracat, turizm gelirleri gibi) arasındaki farktır. İthalatın enerji bölümü kontrolümüz dışında büyüyebiliyor. Ama enerji dışı ithalata yön verebilme imkânına sahibiz. Uzun süredir ihracata önem veriyoruz. İhracatta önemli olan, ekonominin mevcut imkânlarıyla üretebildiğini, ihraç etmektir.

Bu arada uzun dönemde yatırım politikaları ile önce ithal ettiğimiz başlıca ürünleri içeride üretmek, daha sonra da dış pazarda talebi olan malların üretimine geçmek gerekiyor.

DOĞRUDAN YATIRIMLAR…

Cari açık 3 ana kaynaktan finanse ediliyor: 1) Doğrudan yatırım (gayrimenkul yatırımı dâhil) için dışarıdan gelen dövizler. 2) hisse senedi, devlet tahvili için yabancıların getirdikleri dövizler. 3) Yurtdışından bulunan krediler.

Doğrudan yatırımlar hemen hemen durmuş durumda. Hisse senedi, devlet tahvili almak için gelen dövizde büyük huzursuzluk var. Hızla giriyor, hızla çıkıyorlar. Cari açığın finansmanında yurt dışından daha fazla kredi kullanma zorunluluğu ortaya çıkıyor.

DÖVİZ GİRİŞİ YAVAŞLADI

Mayıs ayında 5 milyar 885 milyon dolar cari açığa karşı yurt dışından gelen doğrudan yatırım 429 milyon dolar. Portföy yatırımından net çıkış 1 milyar 15 milyon dolar. Kullanılabilen net kredi 225 milyon dolar.

Sermaye hareketiyle cari açığın finansmanına 3 kaynaktan gelen döviz sadece net olarak 331 milyon dolar. Nereden geldiği belli olmayan 3 milyar 383 milyon dolar eklendiği halde toplam döviz geliri, cari açığın finansmanını sağlayamadığından mayıs ayında döviz rezervlerinden 2 milyar 823 milyon dolar kullanılması zorunluluğu ortaya çıktı.

1) Bu böyle devam edemez.

2) Bu böyle devam ederse, cari açık büyür, finansmanı normal sermaye akımıyla sağlanamazsa, cari açık önce döviz kurunda sonra faizde sonra da enflasyonda yükselmeye neden olur.

Mayıs cari açığı yeni ekonomi yönetiminin işe başladığı günlerde açıklandı. Yeni yönetimin önceliği cari açık sorununu ele almak olacak. Cari açık sorunu çözülmeden döviz kurundaki, faizdeki, enflasyondaki yükselme engellenemeyecek.

Eski yönetimde cari açığa çözüm getirecek birimler arasında sorumluluk dağılımı vardı. Yeni yönetimde maliye ve hazine birleşti. Maliye ve hazine bütünlüğü içinde cari açığın küçültülmesinden hangi birimlerin, finansmanının temininden hangi birimlerin sorumlu olacağı henüz belirlenmemiş durumda.

Yeni yönetimin cari açığı küçültmeye yönelik çalışmaları ve finansmandaki tıkanıklığı açmaları ekonomi politikalarına destek olacaktır.